Rehabilitacja blizny – Na czym polega i czy jest potrzebna

Rehabilitacja blizny to zjawisko, które zasługuje na szczególną uwagę i dogłębną analizę. Leczenie blizn nie należy do prostych, wymaga więc odpowiedniego przygotowania i fachowej wiedzy specjalistów (terapeutów manualnych). Blizny są wynikiem ingerencji w strukturę skóry poprzez zabiegi chirurgiczne, skaleczenia, odleżyny, trądzik, czy też cesarskie cięcie. Jakkolwiek ślad po przebytym urazie, jest trwały i nieodwracalny, tak funkcjonowanie i struktura powierzchni objętej zmianą dzięki specjalistycznym zabiegom może ulegać znacznej poprawie. Problematyka blizny, jako powstałej zmiany różniącej się swoim wyglądem i kolorem od pozostałej powierzchni skóry, nie powinna być analizowana wyłącznie w ujęciu estetyki i urody. Bez względu na mechanizm powstania blizny, zawsze należy brać pod uwagę, że pojawienie się jej nie będzie obojętne dla homeostazy i funkcjonowania naszego organizmu. 

Rana, czyli jak dochodzi do powstania blizny

Poznając bliżej definicję blizny, należy sięgnąć po przyczyny jej powstania. Blizna jest zmianą pojawiającą się w miejscu naruszonej skóry na skutek urazu mechanicznego, termicznego, chemicznego, bądź energii promienistej. Mówimy wówczas o ranie.

Rana (obrażenie otwarte) – jest to przerwanie anatomicznej ciągłości tkanki. Uszkodzenie może być głębokie obejmujące mi.in. mięśnie, nerwy, ścięgna, bądź powierzchowne, które nie przekraczają tkanki podskórnej.

https://chirurgia-transplantacyjna.wum.edu.pl/sites/chirurgia-transplantacyjna.wum.edu.pl/files/seminarium_rany_podzial_gojenie_i_leczenie_iii_r.pdf

Proces gojenia się rany rozpoczyna się od momentu jej powstania. Gojenie się rany to proces biologiczny zmierzający do zamknięcia rany i wytworzenia blizny. W zależności od rodzaju rany możemy wyróżnić kilka sposobów jej gojenia się:

  1. Rychłozrost – gojenie się doraźne, pierwotne, które przy zachowaniu czystości i higieny rany szybko się goi, doprowadzając do powstania blizny liniowej z możliwością wystąpienia zrostów powierzchniowych lub głębokich.
  2. Ziarninowanie – gojenie wtórne, opóźnione, którego końcowym procesem jest pojawienie się blizny powierzchniowej.
  3. Gojenie się pod strupem – gojenie odroczone, pierwotne, pod powstałym strupem dochodzi do gojenia się tkanek. Po odpadnięciu wyschniętego strupa pojawia się blizna liniowa lub powierzchniowa.

Jak wskazują wyżej wymienione sposoby gojenia się rany, jej ostatecznym wynikiem jest blizna. W potocznym ujęciu blizna to tkanka wypełniająca ubytki w końcowej fazie gojenia się rany. Jest to widoczna zmiana w ciągłości skóry, której zadaniem jest prawidłowe połączenie brzegów rany i powstałych w wyniku urazu ubytków.  W zależności od jej rodzaju wyróżnia ją struktura, budowa, funkcjonalność i kolor różniący się od barwy tkanki zdrowej.

Blizna (cicatrix) – jest nowo wytworzoną tkanką łączną w miejscu ubytku błony śluzowej. Jest tkanką o mniejszej sprężystości (brak włókien sprężystych), słabszym ukrwieniu, słabszym odżywieniu, pozbawioną przydatków błony śluzowej. Blizna pomimo dużej zawartości włókien kolagenowych w tkance łącznej nie ma właściwości i cech tkanki pierwotnej.

http://www.medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-zebow-i-jamy-ustnej,wykwity-pierwotne-i-wtorne-blony-sluzowej-jamy-ustnej,artykul,1696457.html

Oprócz blizn tworzących się w wyniku prawidłowego procesu gojenia się rany możemy wyróżnić blizny wymagające interwencji specjalistycznej (np. rehabilitacji blizny, zabiegów fizjoterapeutycznych, zabiegów chirurgicznych):

  • Bliznowce – keloidowe; ich powstanie uzależnione jest od indywidualnych predyspozycji genetycznych pacjenta. Skłonność do nadmiernej produkcji i gromadzenia kolagenu powoduje powstanie grubych skupisk tkanki bliznowej, mających tendencję do przerastania poza obszar zranienia. Bliznę charakteryzuje twarda struktura o ciemnoczerwonym zabarwieniu.
  • Blizny przerostowe – hypertroficzne; powstają na skutek nadmiaru włókien kolagenowych o twardej, wypukłej, czerwonej powierzchni z licznymi wypustkami (np. blizny pooparzeniowe). Ich wzrost obejmuje obszar zranienia z towarzyszącym świądem i bólem.
  • Blizny rumieniowe
  • Blizny przebarwione – pigmentowe przebarwienie blizny.
  • Blizny zanikowe – cienkie, bibułowate; niewielkie zagłębienia w skórze powstałe na skutek nieprawidłowej produkcji kolagenu (np. blizny po przebytej ospie, blizny potrądzikowe). 
  • Rozstępy – to blizny powstające na skutek osłabienia produkcji włókien kolagenowych i elastyny oraz czynników mających wpływ na rozciąganie się skóry (ciąża, szybki wzrost lub spadek masy ciała). 

W pierwszym stadium bliznowacenia się rany, miejsce to jest silnie zaczerwienione, a następnie blizna przyjmuje kolor perłowy. Jej finalny wygląd w dużej mierze uzależniony jest od uwarunkowań i predyspozycji genetycznych, a także podjętych działań rehabilitacyjnych, jednak powstała blizna nie posiada gruczołów oraz komórek barwnikowych, co skutkuje nieodwracalną zmianą w jej strukturze i barwie.

Praca z blizną (mobilizacja blizny) z użyciem bańki chińskiej

Rehabilitacja blizny – Co to jest i na czym polega

Z medycznego punktu widzenia rehabilitacja blizny to kompleksowe postępowanie w odniesieniu do danego obszaru wymagającego usprawnienia. Niestety wciąż wiele pacjentów po przebytych urazach i ranach nie dostaje fachowej informacji i zaleceń dotyczących dalszego postępowania i możliwej rehabilitacji blizny. Zmianę można bowiem poddać mobilizacji już we wczesnej fazie jej powstawania, dostarczając bodźców optymalizujących jej funkcjonowanie. Mówimy tu o swego rodzaju ingerencji w „uruchamianiu, rozruszaniu, pobudzaniu i aktywizowaniu” uszkodzonego miejsca, która skutkuje przywróceniem w dużym stopniu sprawności pacjenta. Wczesne podjęcie działań rehabilitacyjnych działa rozluźniająco na świeżą bliznę i otaczające ją tkanki, eliminując w ten sposób napięcie i naprężenie powstające w obrębie kształtującej się blizny.

Podczas zranień tkanki uszkodzonego obszaru mają tendencję do grubienia i tworzenia ochronnej zapory, oddzielającej to miejsce od reszty ciała. Proces ten może zakłócać działanie nerwów, które zostają dosłownie oplecione tkanką, jak korzeniami rośliny. (… ) Jeżeli błony uszkodzonej części ciała stają się zbyt grube, nerwom jest coraz trudniej przekazywać jasne i wyraźne impulsy. Gdy przekazy są niewyraźne i tłumione przez błony, my dosłownie zaczynamy tracić kontakt z pewnymi obszarami ciała

„Ajurweda i świadomość ciała” D.V. Howten

Jeżeli proces gojenia się rany przebiega prawidłowo, wówczas nie ma podstaw do podjęcia ingerencji. Nieprawidłowe blizny są najczęściej wynikiem zaburzeń gospodarki kolagenowej i przedłużającego się procesu angiogenezy (tworzenia się nowych naczyń krwionośnych z już istniejących). Podstawą wszelkich działań fizjoterapeuty, jest ocena gojenia się i dokładne oględziny naruszonych tkanek.

  1. Badanie jakości blizny
  2. Ocena
  3. Plan rehabilitacji
  4. Właściwa terapia (rehabilitacja blizny)

Diagnostyka i wstępna analiza obejmuje przede wszystkim określenie:

  • ogólnego stanu skóry pacjenta w miejscu planowanych zabiegów,
  • masy, długości, grubości i szerokości blizny,
  • gęstości (zwięzłość) tkanek,
  • struktury blizny (tkanki) – czy blizna jest płaska, wklęsła, wypukła,
  • zabarwienia,
  • poziomu elastyczności,
  • reakcji na bodźce,
  • funkcjonowania – ocena ruchomości tkanek względem siebie i poziomu napięcia.

Dla procesu rehabilitacji blizny najistotniejszą kwestią jest więc określenie fazy gojenia się rany i tak proces ten i działania terapeutyczne możemy podzielić na następujące etapy:

  • FAZA I – zapalenie trwające od 2 do 7 dni – zalecany masaż manualny usprawniający krążenie obszaru objętego raną. Zabiegi na tym etapie pomijają okolice cięcia bezpośredniego, skupiając się na pobudzaniu okolic rany. W przypadku blizny liniowej po około 3 tygodniach od zasklepienia się rany możemy stosować natłuszczanie powstającej blizny specjalistyczną maścią.
  • FAZA II – okres naprawy, trwający od 6 do 8 tygodni – specjalistyczne opracowanie okolicy rany i tkanki łącznej. Na tym etapie, po zdjęciu szwów, rozpoczyna się praca na powstałej bliźnie. Przy bliźnie liniowej zaleca się stosowanie drenażu limfatycznego.
  • FAZA III – modelowanie blizny, trwające od 6 miesięcy do 2 lat – stosowanie poszczególnych technik fizjoterapii mających na celu usprawnienie funkcjonowania obszarów objętych blizną oraz w wielu przypadkach zapobieganiu powstawania zrostom.

Bardzo istotną kwestią, jest uświadomienie pacjenta o priorytetowym wpływie zabiegów przeprowadzanych w miejscach odległych od rany, bądź znajdujących się bezpośrednio w jej okolicach. Zgodnie z modelem tensegracyjnym, który zakłada integralność (spójność) oddziaływania poszczególnych elementów w strukturze fizycznej, masowanie miejsc odległych ma również pośredni wpływ na cały proces usprawniania i rehabilitacje blizny. Jeśli nie występują żadne przeciwwskazania do terapii manualnej, a rana goi się prawidłowo, zaleca się korzystanie z masażu manualnego okolic rany już w pierwszej fazie jej powstania. Mówimy wówczas o wprowadzeniu w proces leczenia technik mobilizacyjnych.

Do głównych zadań specjalistycznych zabiegów fizykalnych należy:

  • zmiękczenie blizny,
  • łagodzenie, rozluźnienie i uwolnienie tkanki łącznej,
  • natężenie przepuszczalności tkanki łącznej,
  • pobudzenie procesów dyfuzji w tkankach,
  • uelastycznienie tkanek.

W procesie bliznowacenia się rany w celu poprawy jej wyglądu i funkcjonowania, pacjent ma możliwość skorzystania z różnych metod i zabiegów specjalistycznych z dziedziny chirurgii plastycznej, fizjoterapii, dermatologii estetycznej i farmakologii. Wśród najczęściej stosowanych metod możemy wymienić:

  • Masaż manualny (terapia manualna) – leczenie czynnościowych zaburzeń w funkcjonowaniu narządów ruchu. Celem przeprowadzania zabiegu, jest mobilizacja i usprawnianie uszkodzonych tkanek oraz obszarów znajdujących się w okolicach powstałej blizny. Zalecany od I fazy powstania rany.
  • Drenaż limfatyczny – stosowany w celu złagodzenia obrzęków, usprawniania przepływu limfy i krążenia krwi w okolicach powstałej rany.
  • Terapie próżniowe (m.in. masaż bańką) – zabiegi przyśpieszające procesy regeneracyjne i rehabilitację powstałej blizny i jej okolic.
  • Pinopresura (klawiterapia) – stosowana w fizjoterapii metoda pracy z ciałem, polegająca na stymulacji odruchowej na płaszczyźnie skórno – trzewnej i skórno – mięśniowej przy pomocy specjalistycznych narzędzi. Uruchamianie mechanizmów samonaprawy i samoregulacji organizmu
  • Kinesiotaping – metoda plastrowania dynamicznego o działaniu regenerującym i poprawiającym krążenie. Idealnie sprawdza się w rehabilitacji blizny po cesarskim cięciu. Zalecana od II fazy powstania rany.
  • Peeling chemiczny AHA, TCA
  • Mikrodermabrazja
  • Laseroterapia
  • Krioterapia
  • Mezoterapia
  • Preparaty i maści stosowane zewnętrznie, opatrunki i odzież uciskowa.

Cały przebieg i efekty rehabilitacji blizny w dużym stopniu uzależnione są od wspomnianych etapów gojenia się rany. Pacjenci objęci wczesną rehabilitacją i działaniami fizjoterapeutycznymi w salonie Ceremonia Uzdrawiania, uzyskują w szybkim czasie od rozpoczęcia terapii widoczne rezultaty o dużym zasięgu. Pacjenci, których blizny nie są świeże, a od zagojenia się rany minęło nawet kilka lat również nie powinni rezygnować z czynności rehabilitacyjnych. Efektywność terapii może mieć w tym przypadku mniejszą skuteczność, a sama terapia wymaga większej ilości czasu, ale jest jak najbardziej wskazana i przynosząca widoczne rezultaty. Pamiętajmy, że blizna to nie tylko zmiana wyglądu zewnętrznego naszej skóry, powodująca często poczucie dyskomfortu i obniżoną samoocenę, ale przede wszystkim niewydolność (a w niektórych przypadkach wręcz upośledzenie) ruchu spowodowane nieprawidłowym przesuwaniem się tkanek podskórnych względem siebie. Zaburzone homeostaza organizmu, niewydolne funkcjonowanie i autonomia zmienionego obszaru ma ogromny wpływ na komfort i  aktywność w tym obszarze.

Źródła:


0/5 (0 Reviews)

3 komentarze do wpisu „Rehabilitacja blizny – Na czym polega i czy jest potrzebna”

  1. Zrozumienie jak blizna wpływa na ruchomość w danym obszarze, dobrze obrazuje przykład zaszycia dziury, kiedy mamy na sobie więcej niż jedną warstwę odzieży. Blizna oddziałuje w podobny sposób, jakbyśmy zszyli ze sobą co najmniej dwie warstwy ciuchów. Wówczas przy każdym ruchu pociągane są obie warstwy, co zaburza ich niezależność, a dodatkowo ruch ten jest utrudniony i ograniczony.

  3. Wiedza na temat rehabilitacji blizn nie jest zbyt powszechna, dlatego warto angażować się w jej propagowanie. Blizny to przecież nie tylko kwestia estetyki.

Dodaj komentarz